Uluslararası Koruma Başvurusu Nasıl Yapılır?

Uluslararası koruma, kendi ülkesinde zulüm, işkence, savaştan kaçan yabancılara başka bir ülkede sağlanan hukuki statüdür. Türkiye’de bu kavram, 6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu ile düzenlenmiştir. Yani Türkiye’de uluslararası koruma başvurusunda bulunan yabancı, çeşitli nedenlerle menşe ülkesine dönemeyeceğine inanıyorsa, Türkiye’den sığınma hakkı talep eder.

Uluslararası koruma başvurusu için aranan başlıca koşullar şunlardır:

• Korunma Nedeni Olmalıdır: Yabancının menşe ülkesinde ırk, din, milliyet, belli bir toplumsal gruba aidiyet veya siyasi düşünce nedeniyle gerçekten zulüm göreceği, ölüm, işkence ya da insanlık dışı muamele ile karşılaşacağına inanması gerekir. Kısaca, geri dönerse hayati tehlike veya ciddi zarar göreceğini haklı şekilde düşünmelidir.
• Ülke Koruması Sağlamıyor Olmalıdır: Ülkesinin kendisini koruyamadığı veya korumayı reddettiği durum olmalıdır. Örneğin, ülkesinde tutuklama veya kovuşturma tehdidi yoksa ya da korunma imkanı varsa (iç korunma imkanı), başvuru kabul edilmez.
• Başvurmayı Engelleyen Halleri Taşımamak: Birleşmiş Milletler veya bir uluslararası kuruluştan halihazırda koruma alıyorsa, ağır bir suç işlediğine dair ciddi şüphe varsa veya kamu düzenine aykırı davrandığı düşünülüyorsa başvuru hariç tutulur. Örneğin, savaş suçu işlemek veya terör faaliyetinde bulunmak uluslararası koruma önünde engeldir.

Uluslararası koruma kapsamında Türkiye’de üç koruma statüsü tanınır:

• Mülteci Statüsü: Avrupa dışındaki olaylar nedeniyle zulüm tehlikesi olan ve menşe ülkesinin korumasından yararlanamayan ya da istemeyen yabancıya verilir. Mülteci statüsü alan kişi, aldığı kimlik belgesiyle Türkiye’de bağımlı veya bağımsız olarak çalışabilir.
• Şartlı Mülteci Statüsü: Avrupa dışında gerçekleşen olaylar sonucu zulüm korkusu yaşayan yabancıya verilir. Şartlı mültecinin tek farkı, olayın Avrupa dışındaki bir ülkede gerçekleşmiş olmasıdır. Bu kişiler, üçüncü bir ülkeye yerleşene kadar Türkiye’de kalabilirler. Altı aylık başvuru süresinden sonra çalışma izni başvurusunda bulunabilirler.
• İkincil Koruma Statüsü: Mülteci veya şartlı mülteci kıstaslarını sağlamayan, fakat ülkesine gönderilmesi halinde ölüm cezası tehdidi, işkence veya silahlı çatışmalar nedeniyle ciddi tehdit altında olabilecek yabancılara tanınır. Örneğin, ülkede basit bir suç yüzünden inandırıcı delillerle taşlama cezası alan kişi, insanlık dışı muamele gördüğü için ikincil koruma statüsü alabilir. İkincil koruma statüsü sahibi de üç yıl süreyle geçerli kimlik belgesi ile serbestçe çalışabilir.

Yukarıdaki statülerden hangisinin size uygun olduğunu belirlemek önemlidir. Hangi statüyü alacağınız, yaşadığınız ülkeye dönme korkunuzun dayandığı olaylara ve bunların hukuki delillerine göre değerlendirilir. Bu süreçte belgelerinizin eksiksiz olması ve beyanlarınızın inandırıcı olması çok önemlidir.

Başvuru Şartları ve Yasaklar

Uluslararası koruma başvurusu için aranan temel şartlar yukarıda özetlenmiştir. Bunlara ek olarak, Türkiye’de başvurusu kabul edilmeyecek kişiler şunlardır:

• Birleşmiş Milletler gibi bir örgütten veya başka bir devletten hâlihazırda yardım alan,
• Vatandaşlığını kaybettiği ülkeye yeniden dönüp oranın korumasından yararlanan,
• 6458 sayılı Kanun’un 1/F maddesindeki suçlardan hüküm giymiş veya işkence tehdidi gibi hariçte tutulan kişilerden olduğu anlaşılan,
• Kamu düzeni ve güvenliğine karşı ciddi tehdit oluşturan.

Bu durumlarda başvurunuz değerlendirme dışı bırakılır. Ayrıca suriye gibi geçici koruma altındaki ülkelerden gelenlerin, geçici koruma (GK) devam ettiği sürece bireysel uluslararası koruma başvuruları kabul edilmez. (Geçici koruma kapsamı dışı ülkelerden gelenler normal başvuru yapabilir.)

Başvuru Nerede ve Nasıl Yapılır?

Türkiye’de uluslararası koruma başvuruları il valiliklerine yapılır. İzmir’de valilik bünyesindeki İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne (Adres: Gazi Osman Paşa Bulvarı No:147) şahsen başvurabilirsiniz. Sınır kapılarında veya polis karakolunda yapılan başvurular da derhal valiliğe bildirilir. Başvuruyu yabancının kendisi yapmalı; avukat veya vekil üzerinden başvuru kabul edilmez. (Ancak başvuran kişi aile üyeleri adına birlikte başvurabilir.)

Başvuru sırasında göç idaresi, yabancının kimlik bilgilerini ve varsa kimlik belgelerini (pasaport, eski iltica kimlik belgesi gibi) kayıt altına alır. Kimliği olmayan yabancının beyanına göre kayıt yapılır. Başvuru formunda başvuru sebebi açıklanmalı, ülkeyi neden terk etmek zorunda kaldığınız, Türkiye’ye ulaşma yolculuğunuz, daha önce başka bir ülkeye sığınma başvurunuzun olup olmadığı gibi hususlar detaylı olarak anlatılmalıdır.

Gereken belgeler genelde şunlardır:

• Kimlik/Vize Belgeleri: Pasaport, kimlik kartı, ikamet izni (varsa) ve eski uluslararası koruma kimlik belgesi. Yoksa doğum belgesi gibi nüfus kayıt belgeleri.
• Seyahat Belgeleri: Varsa terk edilen ülkeye ait kayıtlar, giriş-çıkış damgaları, bilet vb.
• Delil Belgeleri: Başvurunuzun gerekçesini destekleyen her türlü kanıt (mahkeme kararları, polis raporları, doktor raporları, gazete haberleri, yazılı tehdit mesajları vb.).
• Fotoğraf: Güncel vesikalık fotoğraf.
• Formlar/Dilekçeler: Göç İdaresi tarafından verilen başvuru formu ve varsa vekaletname (avukatla başvuruyorsanız).

Kayıt işlemi tamamlandığında, size “Uluslararası Koruma Başvuru Sahibi Kimlik Belgesi” (başvuru sahibi kartı) verilir. Bu kart 1 yıllıktır ve her yıl yenilenir. Bu geçici kimlik belgesi ikamet izni yerine geçer. Başvurunuz sonuçlanıncaya dek yalnızca bu kartla Türkiye’de kalma hakkınız vardır ve Gençlik ve Sosyal Hizmetler’den barınma desteği gibi haklar tanınır.

Not: Başvurunuz değerlendirildiği sürece kalacağınız il (İzmir veya başvuruyu yaptığınız il) dışına çıkmak istiyorsanız Valilikten izin almanız gerekir.

Mülakat ve Değerlendirme Süreci

Başvurunuzu yaptıktan sonra en geç 30 gün içinde mülakata çağrılırsınız. Mülakat genellikle Göç İdaresi’ndeki bir odada yapılır. Mülakatı Türkçe bilmiyorsanız, göç idaresi uygun bir tercüman temin eder. Mülakat esnasında polisin aksine kamerayla sesli-görüntülü kayıt alınır ve tüm ifadeleriniz kayıt altına alınır. Bu görüşmede, başvurunuzu haklı kılan tüm olayları ayrıntılarıyla anlatmalısınız. Ülkenize dönmeniz halinde yaşayacağınız tehlikeleri açıkça ifade etmeli ve varsa bu tehlikeyi destekleyen belgeleri sunmalısınız.

Başvurunuzu haklı kılacak her türlü belgeyi (fotoğraflar, resmi raporlar, tanık ifadeleri vb.) mülakat öncesi sunmanız sürecin olumlu ilerlemesini kolaylaştırır. Hukuk literatüründe vurgulandığı gibi, mülakat sırasında inandırıcı olmak çok önemlidir. Çelişkili veya abartılı ifadeler başvurunun reddine yol açabilir. İyi hazırlık, deneyimli bir tercüman ve mümkünse mülakat sürecine katılan bir göçmenlik avukatı (yalnızca gözlemci olarak) sizi destekler.

Başvuru Sonucu ve İtiraz Süreci

Kanuna göre uluslararası koruma başvurularının sonuçlandırılması başvuru tarihinden itibaren en geç 6 ay sürer. Bu süre içinde karar verilemezse, Valilik tarafından size bilgi verilir. 6 ayın sonunda Göç İdaresi Genel Müdürlüğü tarafından başvurunuz kabul veya reddedilir.

• Başvuru Kabul Edilirse: Uygun bulunduğunuz statü (mülteci, şartlı mülteci veya ikincil koruma) sizce bildirilir. Bu durumda size “Uluslararası Koruma Statü Sahibi Kimlik Belgesi” düzenlenir (3’er yıllık süreyle, yenilenebilir). Bu kart ikamet izni yerine geçer ve iş güvencesi sağlar. Uluslararası koruma statüsüne sahip yabancılar, Türk vatandaşlarına tanınan birçok hak ve hizmetten yararlanır: Sosyal yardım, eğitim, sağlık hizmetleri gibi. Ayrıca çalışma hayatına katılabilirler. Türkiye’de kanunen, bağımlı veya bağımsız olarak çalışma hakkı vardır.
• Başvuru Reddedilirse: Karar size veya avukatınıza yazılı tebliğ edilir. Reddin gerekçeleri, daha önceden başvuranın iddialarını inandırıcı bulmama, zulüm tehdidinin yeterince kanıtlanamaması, başvuru şartlarının oluşmaması gibi unsurlar olabilir.

Reddedilen kişiler için hukuk yolları açıktır. Başvuru sahibi veya avukatı; kararın tebliğinden itibaren 10 gün içinde kararın düzeltilmesi için Uluslararası Koruma Değerlendirme Komisyonu’na itiraz edebilir. Komisyon gerekçeli bir kararla başvuruyu tekrar inceler. Eğer Komisyon da reddederse, bu defa karara karşı İdare Mahkemesi’nde iptal davası açılabilir. Red kararına karşı dava açma süresi, ret gerekçesine göre 15 veya 30 gündür. Hangi şartlarda itiraz edilemeyeceği ya da davanın kime açılacağı gibi konular 6458 sayılı Kanun’un 68, 72, 79. maddelerinde belirtilmiştir.

Yargı süreci tamamlanana kadar Türkiye’de kalmaya devam edebilirsiniz. İdare Mahkemesi ise sınır dışı kararlarına karşı açılan davalara bakan mahkemedir. (Karar kesinleşinceye dek oturma hakkınız devam eder.)

Uluslararası Koruma Altında Seyahat ve Çalışma Hakları

Başvuru sürecinde yurt dışına çıkmak yasaktır. Geçici kimlik kartınız (UK başvuru kartı) üzerinde yurt dışına çıkmayı engelleyen “tahdit kodu” bulunur. Dolayısıyla, başvurunuz sonuçlanmadan Türkiye dışına çıkmanız hukuken mümkün değildir.

Ancak uluslararası koruma statüsü kazanırsanız size özel bir pasaport (ulkelerarası pasaport) verilebilir. Bu pasaportla Türkiye’den çıkabilir ve uluslararası seyahatlerde bulunabilirsiniz. Statü sahibi yabancı, pasaportunu aldıktan sonra seyahat özgürlüğüne sahiptir.

Türkiye içindeki seyahatleriniz ise Valilik iznine bağlıdır. Başvuru sahibi veya koruma statüsü elde eden biri, ikamet ettiği il dışına çıkmak istiyorsa önceden il göç idaresinden izin almak zorundadır.

Uluslararası koruma statüsü altındaki yabancılar, Türkiye’deki iş piyasasına tam erişime sahiptir. Kanuna göre, koruma altındakiler “çalışma izni yerine geçen” statü kimlik belgeleri ile her türlü işte (bağımlı/işçi veya bağımsız/tüccar) çalışma hakkına sahiptir. Başvuru sahipleri için ise başvuru tarihinden 6 ay sonra çalışma izni için başvurma hakkı doğar; uygun görülürse çalışma izni verilir.

Avukatın Yardımının Önemi

Uluslararası koruma başvurusunda avukatla temsil zorunlu değildir; yabancı kişi başvurusunu tek başına da yapabilir. Ancak uygulamada, alanında uzman İzmir göçmenlik avukatının desteği büyük avantaj sağlar. Avukat, başvuru sürecinde ve mülakat aşamasında size hukuki danışmanlık verir, eksik evraklarınızı tamamlamanıza yardımcı olur, olayları açıkça ifade etmenizi sağlar. Red alırsanız itiraz ve dava sürecini yürütür. Unutmayın ki başvuru sahibinin ifade ettiği her beyan, iddialar ve belgeler dosyaya dahil edildiği için hukuken değerlendirilmeye alınır. Bir avukat, bu beyanların hukuka uygun sunulmasını ve inandırıcı olmasını sağlayarak başvurunuzun başarı şansını yükseltir.

Avukat Ücretleri ve Temsil Zorunluluğu

Avukatlık ücretleri, müvekkilin durumu ve avukatın deneyimine göre değişir. Göçmenlik davalarında genellikle sabit ücret veya saatlik ücret üzerinden anlaşma yapılır. Asgari Ücret Tarifesi bir alt limit getirir, ancak nispeten uzman avukatlar bunu aşan ücretler talep edebilir. Örneğin basit bir başvuru veya ret itirazı 5.000–10.000 TL civarında bir ücretle yapılırken, dava süreci daha yüksek maliyet gerektirebilir.

Uluslararası koruma başvurusunda avukat zorunlu olmamakla birlikte, tavsiye edilir. Avukatınız olmadan da başvuru yapabilirsiniz, ancak mülakat ve itiraz sürecinde hukuki tecrübenin önemi büyüktür. Avukatınız olmadan dışarıdan tercüman alarak süreci yönetmek meşakkatli olabilir. Sonuç olarak, mali durumunuza göre karar verin ama güvendiğiniz bir İzmir göçmenlik avukatından destek almak genellikle yararlı olacaktır.

İzmir’de En İyi Göçmenlik Avukatı Nasıl Seçilir?

İzmir’de yabancılar hukuku alanında uzman bir avukat seçerken şu kriterlere dikkat edebilirsiniz:

• Uzmanlık ve Tecrübe: Yabancılar ve uluslararası koruma konusunda deneyimli, bugüne kadar benzer çok sayıda dosya yürütmüş bir avukat tercih edin.
• Referans ve İtibar: Daha önce müvekkilleri başarı sağlamış, güvenilir isimlere yönelin. İzmir Barosu üyesi olmasına dikkat edin.
• Dil ve İletişim: Sizinle kendi dilinizde veya ihtiyaç duyulan dillerde rahat iletişim kurabilmeli. Başvuru formu ve mülakatta tercüman bulunsa da, avukatın sizinle doğrudan anlaşması kolaylık sağlar.
• Ücret ve Şeffaflık: Ücret konusunda net bilgi alın. Uygun fiyatlı ve çözüm odaklı avukatlar seçin. İlk danışmada süreci ayrıntılı anlatan, sorgulayan bir avukat işinin ehli demektir.
• Yerel Bilgi: İzmir Göç İdaresi’nin usul ve uygulamalarını iyi bilen bir avukat, işlemlerinizi hızlandırır.
  Avukatınızı seçtikten sonra noterlikten onaylı bir vekaletname ile temsilinizi yazılı olarak gerçekleştirin. Sonrasında tüm hukuki süreci avukatınız yönetir; sizin ise belgeleri toplamanız ve mülakata katılmanız yeterlidir.

Sıkça Sorulan Sorular

• Uluslararası koruma başvurusunu geri çekebilir miyim? Başvuru sahibinin üç kez mazeretsiz mülakata gelmemesi, bildirim yükümlülüğünü yerine getirmemesi veya idari gözetim yerinden kaçması halinde, başvuru geri çekilmiş sayılır.
• Mülteci statüsü sonunda Türkiye’de ne olur? Uluslararası koruma statüsü sona ererse (örneğin, korkulan ülkeye kendi isteğiyle geri dönülmesi veya başka bir ülkeden vatandaşlık alınması halinde) size bildirim yapılır ve oturma izniniz iptal edilerek normal göç yasalarına tabi tutulursunuz.
• İzmir’de Yabancılar Müdürlüğü’ne nereden ulaşırım? Göç İdaresi İzmir Şubesi, Konak’ta Gazi Osman Paşa Bulvarı üzerindedir. Dilekçe ile tüm resmi yazışmalar oraya yapılır. Yasin Baykal Hukuk Bürosu da Çağlayan’dadır (adresinizi yazınız).
• Dava ne kadar sürer? İdari yargıda temyiz yolları kapalı olduğu için İdare Mahkemesi kararları kesindir. Ortalama dava süresi 1–2 yıl civarındadır. Karar süresini hızlandırmak için eksiksiz başvuru ve güçlü deliller sunmak önemlidir.

İletişim ve Uzmanlık Garantisi

İzmir göçmenlik avukatı Avukat Yasin Baykal’ın İzmir Konak’taki ofisi, yabancılar hukuku ve göçmenlik davalarında sizlere hizmet vermek üzere açıktır. Detaylı danışma ve randevu için aşağıdaki iletişim bilgilerinden bize ulaşabilirsiniz:

• Adres: İsmet Kaptan Mah. Gazi Bulvarı No:116 K:3 D:305, Çankaya, 35210 Konak/İzmir
• Telefon: +90 506 128 95 95
• E-posta: av.yasinbaykal@agmail.com

Yurtdışından gelen danışanlar için ofisimiz geniş dil seçenekleriyle hizmet vermektedir. Her uyruktan kişiye eşit mesafedeyiz; ırk, din, milliyet farkı gözetmeksizin, yalnızca hukuki ihtiyaçlarınıza odaklanıyoruz. İzmir’deki hukuk camiası içinde saygın bir yere sahip olan büromuz, hukuki profesyonellik ve güvenilirlik ilkeleriyle çalışır.

Siz de Türkiye’de ikamet etmek, çalışmak veya uluslararası koruma başvurusunda bulunmak istiyorsanız, İzmir göçmenlik ve yabancılar hukuku avukatı ararken Baykal Hukuk’u tercih edebilirsiniz. Deneyimli kadromuzla hakkınızdaki kararlara karşı hukuki çözüm sunuyor, en iyi sonuç için yoğun gayret gösteriyoruz. Amacımız hak ettiğiniz korumayı ve huzuru sağlamak, karmaşık süreçleri sizin için kolaylaştırmaktır.