Saklı Paylı Mirasçılık Nedir?

Saklı paylı mirasçılık, miras bırakanın, mal varlığında yapacağı tasarruf miktarını kısıtlayan, saklı pay oranını aşan miktarda olan tasarruflarda bu kısmı saklı payı olan yasal mirasçılarına bırakmak zorunda olduğu hukuki bir düzenlemedir. Türk Medeni Kanunu’nda (TMK) saklı paylı mirasçılar ve bunların hakları ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Bu düzenleme, miras bırakanın, belirli mirasçılarının zorunlu paylarını koruma altına alır ve onların mirastan yoksun bırakılmasını engeller.

Saklı Paylı Mirasçılar Kimlerdir?

TMK’ya göre saklı paylı mirasçılar şunlardır:

1. Altsoy (Çocuklar, Torunlar)
2. Ana ve Baba
3. Sağ Kalan Eş

Bu kişiler, miras bırakanın iradesi ne olursa olsun, mirastan belirli bir pay alma hakkına sahiptirler. Bu hak, miras bırakanın vasiyetname veya diğer tasarruflarıyla sınırlandırılamaz.

Saklı Pay Oranları

Saklı pay oranları, TMK’da belirtilen mirasçılar için farklılık gösterir:

• Altsoy: Yasal miras payının yarısı.
• Ana ve Baba: Yasal miras payının dörtte biri.
• Sağ Kalan Eş: Altsoy veya ana ve baba zümresiyle birlikte mirasçı olması hâlinde yasal miras payının tamamı, diğer hâllerde yasal miras payının dörtte üçüdür.

Saklı Payın Korunması

Saklı paylı mirasçıların hakları, miras bırakanın vasiyetname veya diğer ölüme bağlı tasarruflarıyla ihlal edilemez. Saklı paylı mirasçılar, saklı paylarının ihlal edilmesi durumunda tenkis davası açabilirler.

Tenkis Davası:

• Tenkis davası, saklı paylı mirasçının saklı payını korumak amacıyla açtığı bir dava türüdür. Miras bırakanın, saklı paylı mirasçıların paylarını ihlal eden tasarruflarının iptali veya düzeltilmesi talep edilir.
• Saklı payın ihlal edildiği durumlarda, mirasçı, miras bırakanın sağlığında yaptığı bağışlamalar da dahil olmak üzere tüm tasarrufları tenkise tabi tutabilir.

Saklı Payın Hesaplanması

Saklı payın hesaplanması, miras bırakanın terekesinin (mal varlığının) değerinin belirlenmesi ile başlar. Terekeye dahil olan tüm mal varlığı unsurları ve miras bırakanın sağlığında yaptığı bağışlamalar dikkate alınarak saklı pay hesaplanır.

Tereke:

• Miras bırakanın ölümü anındaki tüm mal varlığı ve borçları.
• Miras bırakanın sağlığında yaptığı bağışlamalar (belirli koşullar altında).

Tenkis Hesabı:

• Saklı payın ihlal edilip edilmediğini belirlemek için yapılır.
• Miras bırakanın tasarrufları, saklı paylı mirasçıların haklarını ihlal ediyorsa, tenkis hesabı yapılarak saklı paylar korunur.

Saklı Payın İhlali ve Hukuki Sonuçları

Miras bırakan, saklı paylı mirasçıların paylarını ihlal eden tasarruflarda bulunursa, bu tasarruflar tenkis davası ile kısmen veya tamamen iptal edilebilir. Tenkis davası sonucunda:

• Saklı paylı mirasçının hakları korunur.
• Miras bırakanın tasarrufları saklı paylara uygun hale getirilir.
• Gerekiyorsa, saklı paylı mirasçıya eksik kalan pay nakden veya aynen (malvarlığı ile) ödenir.

Sonuç

Saklı paylı mirasçılık, miras bırakanın belirli mirasçılarının miras paylarını koruma altına alarak onların mirastan yoksun bırakılmasını engelleyen bir düzenlemedir. Türk Medeni Kanunu, bu konuda ayrıntılı hükümler içerir ve saklı paylı mirasçıların haklarını ihlal eden tasarrufların tenkisini mümkün kılar. Bu düzenleme, miras bırakanın iradesi ile saklı paylı mirasçıların hakları arasında bir denge sağlar. Bu sürecin doğru ve adil bir şekilde yürütülmesi için uzman İzmir Miras Hukuku Avukatı’nın rehberliği büyük önem taşır.