ARTMİRASÇI NEDİR, ÖNMİRASÇI NEDİR?

Artmirasçı Atama Nedir?

Artmirasçı atama, murisin (miras bırakan) mirasının önce belirli bir kişiye (ilk mirasçı) geçmesi, bu kişinin ölümü veya belirlenen başka bir durumun gerçekleşmesi halinde mirasın başka bir kişiye (artmirasçı) geçmesini öngören bir miras düzenlemesidir. Artmirasçı atama ile muris, mirasının birden fazla aşamada kimlere geçeceğini belirleyebilir.

Artmirasçı Atamanın Hukuki Dayanağı

Türk Medeni Kanunu’nun 520. maddesi, artmirasçı atama işlemini düzenler. Bu maddeye göre muris, bir mirasçının ardından, mirasının başka bir mirasçıya geçmesini sağlayacak şekilde artmirasçı atayabilir.

Artmirasçı Atamanın Nasıl Yapılır

Artmirasçı atama işlemi, genellikle vasiyetname veya miras sözleşmesi aracılığıyla yapılır. İşte artmirasçı atamanın yapılma süreçleri:

1. Vasiyetname ile Artmirasçı Atama

• Vasiyetnamenin Hazırlanması: Muris, vasiyetname düzenleyerek artmirasçı atayabilir. Vasiyetname, resmi vasiyetname, el yazısı vasiyetname veya sözlü vasiyetname şeklinde olabilir.

• Resmi Vasiyetname: Noter huzurunda veya yetkili memur önünde düzenlenen ve iki tanığın imzasını taşıyan vasiyetnamedir.
• El Yazısı Vasiyetname: Tamamen murisin kendi el yazısı ile yazılmış, tarih atılmış ve imzalanmış vasiyetnamedir.
• Sözlü Vasiyetname: Olağanüstü durumlarda (örneğin, ölüm tehlikesi altında) iki tanık huzurunda yapılan ve sonra yazılı hale getirilen vasiyetnamedir.
• Artmirasçının Belirlenmesi: Vasiyetnamede, ilk mirasçıya mirasın bırakılması ve ilk mirasçının ölümü veya belirlenen başka bir durumun gerçekleşmesi halinde mirasın artmirasçıya geçeceği belirtilir.

2. Miras Sözleşmesi ile Artmirasçı Atama

• Miras Sözleşmesinin Düzenlenmesi: Muris, bir miras sözleşmesi yaparak da artmirasçı atayabilir. Bu sözleşme, muris ile karşı tarafın katılımı ile noter huzurunda düzenlenir.
• Artmirasçının Belirlenmesi: Miras sözleşmesinde, ilk mirasçı ve onun ardından mirasın geçeceği artmirasçı açıkça belirtilir.

Artmirasçının Hakları ve Yükümlülükleri

Artmirasçının hakları ve yükümlülükleri, ilk mirasçının miras üzerindeki haklarının sona ermesiyle devreye girer. İlk mirasçının ölümü veya belirlenen başka bir durumun gerçekleşmesi halinde, artmirasçı mirası devralır ve bu miras üzerindeki hakları kullanmaya başlar.

Hukuki Süreç ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Açıklık ve Netlik: Artmirasçı ataması yapılırken, vasiyetname veya miras sözleşmesinde hangi durumlarda artmirasçının devreye gireceği net bir şekilde belirtilmelidir.
• Tanıklar ve Noter Onayı: Vasiyetnamenin veya miras sözleşmesinin hukuki geçerliliği için yasal prosedürlere uyulmalı ve gerekli onaylar alınmalıdır.
• Güncellemeler: Muris, hayatındaki değişikliklere göre vasiyetname veya miras sözleşmesini güncelleyerek artmirasçı atamalarını yeniden düzenleyebilir.

Artmirasçının Devreye Girmesi Durumunda Mirasın Devri

• Tasarrufta geçiş anı belirtilmemişse miras, önmirasçının ölümüyle artmirasçıya geçer.
• Tasarrufta geçiş anı gösterilmiş olup önmirasçının ölümünde bu an henüz gelmemişse miras, güvence göstermeleri koşuluyla önmirasçının mirasçılarına teslim edilir.
• Mirasın artmirasçıya geçmesine herhangi bir sebeple olanak kalmadığı anda miras, önmirasçıya; önmirasçı ölmüşse onun mirasçılarına kesin olarak kalır.
• Artmirasçı, mirası belirlenmiş olan geçiş anında sağ ise kazanır.
• Artmirasçı geçiş anından önce ölmüşse, tasarrufta aksi öngörülmüş olmadıkça, miras önmirasçıya kalır.
• Önmirasçı mirasbırakanın ölümünde sağ değilse veya mirastan yoksun kalmışsa ya da mirası reddederse, miras artmirasçıya geçer

Artmirasçıya Sağlanan Güvenceler

• Defter tutma: Önmirasçıya geçen mirasın sulh mahkemesince defteri tutulur.
• Tapuya Şerh: Mirasbırakan açıkça bağışık tutmadıkça, mirasın önmirasçıya teslimi onun güvence göstermesine bağlıdır. Taşınmazlarda bu güvence, yeterli görüldüğü takdirde mirası geçirme yükümlülüğünün tapu kütüğüne şerh verilmesiyle de sağlanabilir.
• Terekenin resmen yönetilmesi: Önmirasçı güvence göstermez veya artmirasçının beklenen haklarını tehlikeye düşürürse, mirasın resmen yönetimine karar verilir.

Önmirasçı Nedir?

Önmirasçı, murisin (miras bırakan) mirasının önce belirli bir kişiye (önmirasçı) geçmesi, bu kişinin ölümü veya belirlenen başka bir durumun gerçekleşmesi halinde mirasın başka bir kişiye (artmirasçı) geçmesini öngören bir vasiyetname veya miras sözleşmesi ile mirası ilk olarak devralan kişidir. Önmirasçı, mirasın geçici olarak sahibi olup, belirlenen koşullar gerçekleştiğinde mirası artmirasçıya devretmek zorundadır.

• Önmirasçı, mirası atanmış mirasçılar gibi kazanır.
• Önmirasçı, mirasa artmirasçıya geçirme yükümlülüğü ile sahip olur.

Önmirasçının Hakları ve Yükümlülükleri

Önmirasçının hakları ve yükümlülükleri, mirası devraldığı andan itibaren başlar ve artmirasçıya devredene kadar devam eder:

• Mirasın Kullanımı: Önmirasçı, mirası kullanma, yönetme ve ondan yararlanma hakkına sahiptir. Ancak bu kullanım sırasında mirasın bütünlüğünü ve değerini koruma yükümlülüğü altındadır. Artmirasçının haklarını zedeleyecek şekilde tasarrufta bulunmaması gerekir
• Mirasın Devri: Belirlenen koşullar gerçekleştiğinde (örneğin, önmirasçının ölümü), önmirasçı mirası artmirasçıya devretmek zorundadır.
• Sınırlamalar: Önmirasçı, miras üzerinde sınırsız tasarruf hakkına sahip değildir. Mirasın artmirasçıya geçmesini engelleyecek veya zorlaştıracak işlemler yapamaz.

Mirasın artmirasçıya geçmesi

Tasarrufta geçiş anı belirtilmemişse miras, önmirasçının ölümüyle artmirasçıya geçer.

Tasarrufta geçiş anı gösterilmiş olup önmirasçının ölümünde bu an henüz gelmemişse miras, güvence göstermeleri koşuluyla önmirasçının mirasçılarına teslim edilir.

Mirasın artmirasçıya geçmesine herhangi bir sebeple olanak kalmadığı anda miras, önmirasçıya; önmirasçı ölmüşse onun mirasçılarına kesin olarak kalır.

Sonuç

Artmirasçı atama, murisin mirasının belirli bir süreç ve sırayla kimlere geçeceğini belirlemesini sağlayan bir hukuki düzenlemedir. Bu düzenleme, mirasın istenilen kişilere ve istenilen sırayla geçmesini güvence altına alır. Vasiyetname veya miras sözleşmesi düzenlenirken hukuki danışmanlık almak ve yasal prosedürlere uygun hareket etmek önemlidir. Bu sürecin doğru ve adil bir şekilde yürütülmesi için uzman İzmir Miras Hukuku Avukatı’nın rehberliği büyük önem taşır.